Η άλωση της Βασιλεύουσας δεν έγινε απροσδόκητα, το Μάρτιο του 1453. Υπήρξαν σοβαρές αιτίες, εσωτερικές και εξωτερικές, που έφεραν αυτό το αποτέλεσμα. Εσωτερικά, κατέτρωγαν τα σπλάχνα της οι εμφύλιες διαμάχες, οι κοινωνικές αντιθέσεις, η οικονομική καταβαράθρωση και η εκμηδένιση της στρατιωτικής και ναυτικής δύναμης. Εξωτερικά, οι επιδρομές των Βουλγάρων, Σέρβων και άλλων βαρβαρικών φύλων.
Οι Τούρκοι ετοιμάζονται για την επίθεση. Στο ναό της Αγίας Σοφίας τελείται η τελευταία Θεία Λειτουργία. Βασιλιάς, άρχοντες, αξιωματούχοι και όλος ο λαός προσευχήθηκαν και μετέλαβαν των Αχράντων Μυστηρίων. Ο Κωνσταντίνος μάχεται σκληρά στο πιο ευαίσθητο σημείο των τειχών. Εκεί, στην Πύλη του Ρωμανού, χτυπά και χτυπιέται. Πληγώνεται όμως θανάσιμα και πέφτει. Με την πτώση του Κωνσταντίνου “εάλω η Πόλις”. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος με την αγέρωχη απάντησή του κατατάσσεται στη χορεία των μαρτύρων της πίστεως και της Πατρίδας. Οι ιστορικοί της Αλώσεως περιγράφουν με έντονη δραματικότητα σπαραχτικές σκηνές του ολέθρου. Έσερναν για τα σκλαβοπάζαρα άνδρες, γυναίκες, παιδιά, ιερείς, μοναχούς. Βεβήλωναν ιερά σκεύη, σκόρπιζαν άγια λείψανα και έκαιγαν εικόνες.
Η Άλωση της Πόλης υπήρξε ένα από τα πιο μεγάλα γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας. Το Βυζάντιο, εκτός από τη συμβολή του στον παγκόσμιο πολιτισμό, είχε συγκρατήσει ως κυματοθραύστης αναρίθμητες επιδρομές βαρβάρων και είχε σώσει τη Δύση. Σ’ αυτό οφείλεται ο κοινωνικός, πολιτικός και πολιτιστικός χάρτης της Ευρώπης. Γιατί το Βυζάντιο διαφύλαξε τον ελληνικό πολιτισμό. Η αρχαία ελληνική σκέψη και το πνεύμα μεταλαμπαδεύτηκαν στον Λατινικό κόσμο μέσω του Βυζαντίου μεταξύ 10ου και 15ου αιώνα.
Ο υπόδουλος Ελληνισμός συντήρησε την πίστη του μέσω των θρύλων και των δημοτικών τραγουδιών για την ανάσταση του γένους. Ο θεοσεβής λαός κρατάει τις ελπίδες του, παρηγορεί και τραγουδά απολυτρωτικά: “Πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά μας θα ’ναι”.
Ηλιοπούλου Φωτεινή, Εκπαιδευτικός