Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 2023
28η Οκτωβρίου 1940
Η Εποποιΐα Του Ελληνικού Στρατού Στη Βόρεια Ήπειρο
Όσο παρέρχονται τα χρόνια, τόσο η μέρα αυτή αποκτά βαθύτερο νόημα και μεγαλύτερη σημασία. Η 28η Οκτωβρίου δεν αποτελεί μόνο μία κρίσιμη καμπή στην ιστορία του ελληνικού έθνους, αλλά αποτελεί και έναν σταθμό στην εξέλιξη της παγκόσμιας ιστορίας. Την ημέρα αυτή δεν διακυβεύτηκε απλώς η ελευθερία και η ανεξαρτησία μιας χώρας, αλλά παίχτηκε η τύχη και το μέλλον ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Δευτέρα, 28η Οκτωβρίου 1940, έξι η ώρα το πρωί, οι σειρήνες αντήχησαν ξυπνώντας την Αθήνα και αντιλάλησαν σε κάθε ελληνική ψυχή. «Οι Ιταλοί εισβάλλουν» ήταν η είδηση που έτρεχε από στόμα σε στόμα. Και ο ευσεβής λαός μας ύψωνε τα μάτια του στον ολοκάθαρο ουρανό και ζητούσε από τη Θεία Δίκη να αποκαταστήσει την τάξη που διασαλεύτηκε προ ολίγων μηνών από τον τορπιλισμό της Έλλης στο λιμάνι της Τήνου. Και ο καθένας μέσα του άκουγε τον εθνικό ύμνο να ανακρούεται σαν προσκλητήριο και προσευχή. Το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν του Γενικού Στρατηγείου έδωσε λακωνικά τον τόνο: «Αι ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις προσβάλλουν από της 5.30 πρωινής της σήμερον τα ημέτερα τμήματα προκαλύψεως της ελληνοαλβανικής μεθορίου. Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους».
Εκεί στα ιερά σύνορα βροντούσε το κανόνι και συγκλόνιζε την εθνική συλλογική συνείδηση. Τώρα η ιστορία γινόταν πράξη ζωής και καλούσε για το χρέος. Η Ελλάδα πολεμούσε και αντιστεκόταν. Ο εχθρός διέθετε αριθμητική υπεροχή. Οκτώ μεραρχίες τάγματα μελανοχιτώνων και Αλβανών, μεγάλο όγκο πυροβολικού, αρμάτων μάχης και αεροπλάνων, απέναντι σε λιγότερο από 3 ελληνικές μεραρχίες, αναπτυγμένες σε αμυντικές θέσεις, μήκους 250 χιλιομέτρων. Αγώνες κόπων και αντοχής έδινε ο στρατός μας στα απρόσιτα βουνά της Ηπείρου με βροχές, λάσπες, χιόνια και στερήσεις κάθε είδους. Μάχες με τη φωτιά και το σίδερο στα καταράχια και τις χαράδρες της Πίνδου, με ατίθασες καιρικές συνθήκες και ελλείψεις. Η πολεμική κραυγή «ΑΕΡΑ» με ενθουσιώδη σφυρίγματα φούσκωνε τα σωθικά τους και ένα γλυκύτατο όραμα τους εμψύχωνε. «Έβλεπε τις νύχτες ο στρατός μας μία γυναικεία μορφή να προβαδίζει ψηλόλιγνη, αλαφροπερπάτητη». Την αναγνώριζε ο στρατός, την ήξερε από πάντα… Ήταν η μάνα η μεγαλόψυχη στον πόνο και στη δόξα, η λαβωμένη της Τήνου, η Υπέρμαχος στρατηγός.
Το χιόνι πύκνωνε, το κρύο δυνάμωνε. Ο χειμώνας έμπαινε βαρύς και ο στρατός μας αναλαμβάνει τώρα πια από τις 14 Νοεμβρίου επιθετικές επιχειρήσεις. Αγώνας σώμα με σώμα, με ξιφολόγχη και χειροβομβίδες. Κυριεύονται τα υψώματα το ένα μετά το άλλο, η γέφυρα του Δεβόλη, τα βουνά της Μοράβας και του Ιβάν, κάτω από υπερβολικά δύσκολες συνθήκες με πυκνή καταχνιά. Στις 22 Νοεμβρίου ένας λόχος απελευθερώνει την Κορυτσά. Ήταν η πρώτη, πέρα από τα σύνορά μας, μεγάλη πολιτεία, η μεγαλύτερη της Βορείου Ηπείρου, που κυρίευε ο ελληνικός στρατός.
Και οι νίκες συνεχίζονται. Μπροστά η σημαία στου συντάγματος και πίσω οι σαλπιγκτές σαλπίζουν το εμβατήριο της ορμής: «Προχωρείτε, προχωρείτε!». Οι μάχες που δίνουν οι Έλληνες είναι τεράστιες. Στη συνέχεια ο ελληνικός στρατός ελευθερώνει την Πρεμετή. Την ίδια ημέρα μπαίνει στο συμμαχικό λιμάνι, στους Αγίους Σαράντα. Μετά οι Ιταλοί εκκενώνουν το Τεπελένι. Την ίδια μέρα εκκενώνουν το Αργυρόκαστρο. Η είδηση αυτή πως ελευθερώθηκε το Αργυρόκαστρο ξεσηκώνει κύμα ενθουσιασμού σε όλη τη χώρα μας. Και οι ελληνικές νίκες έχουν τεράστιο διεθνή αντίκτυπο. Αιματηρές μάχες εκτυλίχθηκαν στα στενά της Κλεισούρας και τελικά ο στρατός φθάνει στην Αυλώνα, την οποία και καταλαμβάνει.
Εμείς, απόγονοι εκείνων των ηρώων, δεν λησμονούμε ποτέ πως αναπνέουμε τον αέρα της ελευθερίας, χάρη στην αυτοθυσία της γενιάς του Σαράντα, των ενόπλων δυνάμεων και του λαού που συνεχώς τις υποστήριζε.
Φωτεινή Ηλιοπούλου, Εκπαιδευτικός